Hydroxyproline Là Gì? Công Dụng, Đặc Tính Và Cách Bổ Sung Hiệu Quả
Bạn có biết Hydroxyproline, một axit amin được hình thành chủ yếu khi thủy phân các protein mô liên kết như collagen và elastin. Là một axit amin không thiết yếu, có vai trò quan trọng giúp cải thiện sự ổn định cấu trúc và hình thành của các phân tử Collagen. Vậy bạn có muốn biết: Hydroxyproline là gì? Công dụng, đặc tính của nó cũng như cách để bổ sung nó hiệu quả? Hãy cùng Ovanic tìm hiểu qua bài viết này nhé.
1.Hydroxyproline là gì?
1.1 Định nghĩa
Hydroxyproline là một sản phẩm phân hủy của collagen lần đầu được phân lập (1902) từ gelatin. Nó là một axit amin không thiết yếu mà cơ thể có thể tổng hợp được. Đây là một axit amin protein dị vòng trung tính. Nó được tìm thấy và cũng là thành phần chính trong collagen, elastin.
Nó được hình thành trong quá trình biến đổi protein sau dịch mã thông qua quá trình hydroxyl hóa Proline. Quá trình tính hành bởi enzyme prolyl hydroxylase và cần Vitamin C, sắt làm đồng yếu tố. Do đó, nó là một axit amin biến đổi sau dịch mã.
Hydroxyproline có nguồn gốc từ collagen trong chế độ ăn. Nó cũng được sản xất nội sinh từ thay đổi của cơ, mô liên kết và xương. Nó được tạo ra trong các tế bào biểu mô ống lượn gần của thận, một ít trong gan.
1.2 Tính chất và cấu trúc hóa học
Cấu trúc phân tử của Hydroxyproline tương tự Proline:
- Nhóm amin bậc 2 (>NH) chứ không phải nhóm amin bậc 1 (-NH2) đặc trưng của hầu hết các axit amin
- Mạch cacbon nhánh tạo với nhóm amin 1 vòng pyrrolidine.
- 1 cacbon (C) trung tâm
- nhóm carboxyl (-COOH).
Hydroxyproline khác với proline bởi sự có mặt của nhóm hydroxyl (-OH) gắn với nguyên tử carbon gamma.
1.3. Một số nghiên cứu mới nhất về Hydroxyproline
Structural aspects of hydroxyproline-containing proteins: Nghiên cứu này đi sâu vào cấu trúc và vai trò chức năng của Hydroxyproline trong Collagen. Nó đề cập đến các khía cạnh cấu trúc của Hydroxyproline và tác động của nó đến tính chất vật lý và hoạt động sinh học của Collagen. Nghiên cứu này giúp hiểu rõ hơn về vai trò quan trọng của Hydroxyproline trong cấu trúc và chức năng của Collagen. [1]
Proline and hydroxyproline metabolism: Nghiên cứu này chỉ ra tầm quan trọng của Proline và hydroxyproline trong quá trình tổng hợp và cấu trúc protein, chuyển hóa (đặc biệt là tổng hợp arginine, polyamines và glutamate thông qua pyrroline-5-carboxylate) và dinh dưỡng, cũng như chữa lành vết thương, phản ứng chống oxy hóa và phản ứng miễn dịch. [2]
Hydroxyproline-Derived Lipid Mediators and Mechanisms of Anti-Inflammatory and Pro-Resolving Actions: Nghiên cứu này tập trung vào tác động của Hydroxyproline và các chất dẫn xuất từ nó đến các phản ứng viêm, tăng cường quá trình giảm viêm và hỗ trợ quá trình phục hồi tổn thương. [3]
2. Công dụng của Hydroxyproline
2.1 Tác dụng đối với cơ thể
Hydroxyproline giúp tăng cường hiệu suất tăng trưởng của cơ thể, tổng hợp collagen và chất lượng cơ bắp.
Nó là một axit amin không thiết yếu cần thiết cho việc xây dựng protein cấu trúc chính của cơ thể, Collagen. Về cơ bản, nó có mặt trong tất cả các mô và tất cả các loại collagen. Collagen là loại protein phong phú nhất trong cơ thể con người. Nó góp phần đảm bảo sức mạnh và cấu trúc của các mô liên kết: xương, mạch máu, sụn và da. Do đó, khi các mô này bị tổn thương, Hydroxyproline là cần thiết để làm lành chúng.
Hàm lượng Hydroxyproline trong huyết thanh được sử dụng như một thông số của quá trình dị hóa collagen. Đặc biệt là trong quá trình hủy xương hoặc thoái hóa mô. Vì vậy, nó được sử dụng như một dấu hiệu chẩn đoán sự thay đổi xương và xơ hóa gan.
Tăng nồng độ Hydroxyproline trong nước tiểu và huyết thanh thường liên quan đến thoái hóa các mô liên kết như trong bệnh Paget.
Những người nằm liệt giường và người cao tuổi có nồng độ Hydroxyproline huyết thanh tăng cao.
Nồng độ Hydroxyproline tăng trong trường hợp trầm cảm và căng thẳng. Nguyên nhân là do các gốc tự do ROS làm tăng tốc độ thoái hóa Collagen.
Nồng độ Hydroxyproline giảm là dấu hiệu của việc chữa lành vết thương kém.
Nhiều bất thường trong quá trình chuyển hóa Hydroxyproline đã được chứng minh là đóng vai trò chính trong sinh lý bệnh và cơ chế bệnh sinh của nhiều bệnh. Ví dụ: Lượng Hydroxyproline tiết bất thường là một triệu chứng của bệnh mô liên kết gọi là hội chứng Marfan. Điều này cho thấy tiềm năng của nó như một dấu hiệu sinh hóa để hiểu cơ chế bệnh sinh, sinh lý bệnh phân tử và điều trị các bệnh này. Việc triển khai lâm sàng Hydroxyproline như một dấu ấn sinh học cần phải được nghiên cứu thêm nữa.
2.2 Đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và bảo vệ cấu trúc của collagen
Hydroxyproline là thành phần chính trong các collagen chứa ba chuỗi polypeptide. Hydroxyproline và proline đóng vai trò chính cho sự ổn định của collagen. Chúng chiếm khoảng 23% hàm lượng axit amin của phân tử collagen và riêng hydroxyproline đã chiếm 13,5%.
Nhờ đặc tính hóa học lập thể của vòng pyrrolidine của Hydroxyproline cho phép chuỗi collagen xoắn mạnh. Nó cung cấp sự ổn định cho cấu trúc xoắn ba của collagen bằng cách hình thành các liên kết hydro. Và cũng ảnh hưởng đến sự hình thành sợi collagen.
Hydroxyproline cũng được tìm thấy trong một số loại protein khác ngoài collagen. Protein động vật có vú duy nhất khác bao gồm hydroxyproline là elastin. Nhưng tới khoảng 99,8% Hydroxyproline được tìm thấy trong collagen. Vì vậy, hàm lượng Hydroxyproline đã được sử dụng để xác định lượng collagen trong mô hoặc mẫu sinh học.
2.3 Hỗ trợ sức khỏe của xương, da, sụn khớp và các cơ quan khác
Hydroxyproline là một thành phần chính của Collagen nên các tác dụng mà nó mang lại cũng chính là tác dụng của Collagen. Và Collagen chiếm 1/3 tổng số protein ở người. Collagen là thành phần ngoại bào chính trong các mô liên kết (da, gân, sụn, mạch máu và xương,…). Qua đó, nó hỗ trợ sức khỏe của xương, da, sụn khớp và các cơ quan khác.
Collagen là một loại protein cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với làn da của bạn. Nó giúp mang lại cấu trúc và độ đàn hồi cho làn da của bạn. Collagen chứa Hydroxyproline một axit amin có tác dụng độc đáo trong việc duy trì làn da trẻ trung. Các nghiên cứu cho thấy, Prolyl-hydroxyproline, một đoạn collagen chỉ gồm hai axit amin: Prolin và Hydroxyproline. Nó có thể kích hoạt các tế bào da trong ống nghiệm tạo ra nhiều axit hyaluronic – một thành phần quan trọng để tăng cường lượng nước cho làn da.
3. Liều lượng và cách sử dụng Hydroxyproline
3.1 Khả năng hấp thụ và tiêu hoá
Các dạng bổ sung protein được hấp thu qua đường tiêu hóa. Hỗn hợp thu được của peptit và các axit amin sau đó được vận chuyển vào tế bào niêm mạc bằng hệ thống chất mang chuyên biệt cho axit amin và cho di- và tripeptide. Các sản phẩm của quá trình tiêu hóa được hấp thu nhanh chóng.
Các peptide sẽ tiếp tục bị thủy phân thành các axit amin tự do và được tiết vào máu tĩnh mạch cửa. Các axit amin được hấp thụ đi vào gan, nơi một phần axit amin được sử dụng. Phần còn lại đi vào tuần hoàn hệ thống và được sử dụng bởi các mô ngoại vi. Hydroxyproline được vận chuyển tích cực qua ruột từ niêm mạc đến bề mặt thanh dịch bởi chất mang trung gian, phụ thuộc Na+.
3.2 Tác dụng phụ và tương tác với các thuốc khác
Chưa có các tương tác thuốc hay chất dinh dưỡng khác của Proline được ghi nhận là đáng lưu ý khi sử dụng. Đây là một chất an toàn khi sử dụng đúng liều lượng.
Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy rằng tiêu thụ một lượng lớn Hydroxyproline có thể làm tăng nồng độ oxalat trong nước tiểu. Do đó, nó có thể gây hại cho sức khỏe của thận
3.3 Liều lượng và cách sử dụng
Chưa có ghi nhận về liệu lượng chính xác cụ thể khi sử dụng Hydroproline cho người. Bạn có thể tham khảo hướng dẫn từ nhà sản xuất và các chuyên gia y tế trước khi sử dụng.
4. Cách bổ sung Hydroxyproline hiệu quả
Cách bổ sung hiệu quả một axit amin dù là thiết yếu hay không thì vẫn là sử dụng các thực phẩm giàu protein. Đặc biệt với Hydroxyproline thì các thực phẩm giàu Collagen là ưu tiên hàng đầu. Các thực phẩm giàu Collagen như nước hầm xương, gà, cá và động vật có vỏ, lòng trắng trứng, trái cây có múi, quả mọng, trái cây nhiệt đới, tỏi, rau lá xanh, đậu, hạt điều, cà chua, ớt chuông,…
4.1 Lợi ích của việc sử dụng Hydroxyproline như một chất bổ sung
Nếu bạn không tiêu thụ collagen trong chế độ ăn uống thì bạn nên cân nhắc bổ sung Hydroxyproline. Nếu không thì bạn có thể thiếu axit amin quan trọng này.
Nếu không có đủ lượng Hydroxyproline và Vitamin C, cơ thể chúng ta sẽ không có khả năng chữa lành vết thương.
Bệnh Scurvy (hay scorbut) là một căn bệnh do thiếu Vitamin C gây ra. Với các đặc trưng như chảy máu nướu răng, răng lung lay và vết thương khó lành do mô liên kết yếu. Các mô này thiếu Hydroxyproline do thiếu Vitamin C. Từ đó, làm các mô liên kết yếu đi. Vì vậy, ngoài việc bổ sung Hydroxyproline thì nên kết hợp thêm với Vitamin C để tăng hiệu quả.
Nếu bạn là người ăn chay trường thì có hưởng lợi từ việc bổ sung axit amin này?
Người ăn chay vẫn có thể sử dụng các thực phẩm thực vậy giàu axit amin này. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy người ăn chay trường vẫn có thể thiếu Hydroxyproline, đặc biệt là phụ nữ. Nguyên nhân là do bị thiếu sắt vì họ không tiêu thụ sắt (heme) động vật và chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Mà giống như Vitamin C, sắt cũng là 1 đồng yếu tố để tạo ra Hydroxyproline. Nếu không đủ sắt, không thể tạo ra axit amin này và không thể tạo ra collagen hiệu quả. Nên bổ sung Hydroxyproline ở đối tượng này là cần thiết.
4.2 Các sản phẩm bổ sung Hydroxyproline trên thị trường
Nếu không thể bổ sung đủ qua thực phẩm thì chúng ta sẽ cân nhắc đến việc sử dụng thực phẩm chức năng.
Hiện nay, các sản phẩm bổ sung Hydroxyproline riêng lẻ là rất ít trên thị trường. Ưu tiên hàng đầu để bổ sung Hydroxyproline là sử dụng các sản phẩm bổ sung Collagen. Hay bạn cũng có thể sử dụng sản phẩm bổ sung nguyên liệu tạo Hydroxyproline như Proline, Vitamin C và Sắt.
Ngoài dạng bột và viên nang L-Hydroxyprolin thì nó đang được nghiên cứu dưới dạng sản phẩm gel bôi ngoài da có tên là Cicactive cho các vết thương nhỏ, nông tại Pháp.
=>>>> Xem nhiều sản phẩm chức năng tốt cho sức khỏe
Kết luận
Hydroxyproline là một axit amin không thiết yếu được tổng hợp bằng cách hydroxyl hóa Proline bởi enzyme prolyl hydroxylase với Vitamin C, sắt làm đồng yếu tố. Hydroxyproline đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và bảo vệ cấu trúc của Collagen. Và các tác dụng sức khỏe trên da, xương, sụn, khớp mà nó mang lại cho cơ thể là thông qua Collagen. Có thể bổ sung axit amin này bằng sản phẩm Hydroxyproline, Collagen hoặc Proline + Vitamin C + sắt để đạt được hiệu quả tối đa.
Hãy theo dõi Ovanic để cập nhật thêm các bài viết mới nhất từ các chuyên gia của chúng tôi. Mong rằng những bài viết của chúng tôi sẽ hữu ích đối với bạn.
Nguồn tham khảo
- https://en.wikipedia.org/wiki/Hydroxyproline
- https://go.drugbank.com/drugs/DB08847
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Hydroxyproline#section=Springer-Nature-References